trochę OT świątecznie
autor: Andrzej K - Zamieszczono: wt gru 27, 2005 11:19 am
dziś dopiero dostałem w poczcie takie wyjaśnienie kto nosi prezenty
może kogoś zainteresuje a może ktoś wie więcej
będzie coi wnukom kiedyś opowiadać
Na Mazowszu prezenty przynosi Święty Mikołaj, w Wielkopolsce - Gwiazdor, a w Małopolsce - Aniołek.
- Mikołaj to tradycja holenderska - wyjaśnia Witold Przewoźny, etnograf z poznańskiego Muzeum Etnograficznego. W Holandii Św. Mikołaj nie wygląda jak dobroduszny grubas w czerwonym wdzianku. Nadal występuje w stroju biskupa, przyjeżdża na koniu i z orszakiem, rozsypując specjalne pierniczki.
Niebiański pośrednik
Podobnie ubrany jest dostarczyciel prezentów w Małopolsce. - Św. Mikołaj i Aniołek przyszli do Galicji z Austrii wraz z urzędnikami i żołnierzami, na przełomie XVIII i XIX wieku - opowiada Anna Kozieł z Muzeum Etnograficznego w Krakowie. - U nas Święty Mikołaj nadal jest w stroju biskupa i przynosi prezenty w nocy z 5 na 6 grudnia - mówi Anna Kozieł. Natomiast w Boże Narodzenie prezenty daje Bóg lub Dzieciątko Jezus, korzystając z pośrednictwa Aniołka lub Gwiazdki. Obydwie te eteryczne istoty mają być niewidoczne. Ich obecność objawia się dzwoneczkiem, a chwilę później ukazują się prezenty. - Korzenie tych zwyczajów tkwią jeszcze w czasach pogańskich - wyjaśnia Anna Kozieł.
Na początku XIX wieku Mikołajowi i aniołom towarzyszył Dziad, który nosił worek z prezentami. Ale już w połowie XIX wieku zamienił się w diabła, który wędruje wraz z Mikołajem i aniołem. Jeden karał, drugi nagradzał.
Już nie w baraniej skórze
- W Wielkopolsce mówi się, że prezenty przynosi Gwiazdor lub Gwiazdka - opowiada Witold Przewoźny, etnograf z poznańskiego Muzeum Etnograficznego. - Ale jeśli spytać młodego Wielkopolanina, jak wygląda Gwiazdor, opisałby św. Mikołaja.
Kiedyś na wsiach było inaczej. - Parobkowie zakładali baranią skórę, maskę i coś na głowę. Chodziło o to, żeby nikt ich nie poznał - mówi Witold Przewoźny. Chodząc po chałupach, Gwiazdorzy rozdawali orzechy i słodycze.
Gwiazdor wielkopolski jest starszy nawet od św. Mikołaja z Galicji: - Myślę, że postać Gwiazdora wywodzi się z grup kolędniczych, które pojawiały się już w średniowieczu. Niegdyś była jeszcze jedna postać przynosząca podarunki: Wiliorz albo Wigiliarz. Z tego, co wiemy, nosił czapkę trochę podobną do wojskowej, bardzo bogato ustrojoną - mówi Witold Przewoźny.
(tekst podchodzi z GW z 2000 roku)
autor: isia - Zamieszczono: wt gru 27, 2005 12:03 pm
a mnie kupiła mamusia pod choinkę śliczną pidżamkę - oczywiście z polaru